Atlatmak ve Atlatamamak

Hayatım boyunca bir şeyleri çabucak atlatan, yaşamına kaldığı yerden devam edebilen biri olamadım. Devam edemediğim yerde, başıma daha fena şeyler geleceğini fark ettiğim zaman; devam ettim o kadar. Ve günler geçip gitti... O kadar geçip gitti ki hatta; kimi sesleri, kimi gülüşleri unuttum sandım. Geride bıraktığımı zannettim. Öylesine zannettim ki dışarıdan bakan biri, duygusuzluğumdan bahis açar ve bundan tiksinebilirdi.

Ama sanırım büyük bir tortu kalıyor. Arkanızdan esen rüzgarda kocaman bir toz yığını gibi, biran kafanızı çevirseniz ya da azıcık baksanız bile; değdiğiniz bütün yaşamlardan bir parça, gözlerinize, kulaklarınıza, burnunuza doluyor. Hatta hiç çevirmeseniz kafanızı, Tepebaşı'nda arabanızı park ettiğiniz yeri ararken, sokaktan geçen bir kadının parfümü ya da ne bileyim işte, öyle basit bir şeyde; yaşadığınız zamandan, mekandan bambaşka bir yere götürüyor sizi bir şeyler.

Sevdadan bahsetmek istiyorum. Kamyon arkası yazıları gibi oturaklı, kesin.. ya da şöyle demek istiyorum mesela, “aşkın bilimsel olarak hormonel olduğu bilinmekte..” ama iki türlüsü de yanılgı olur bana kalırsa. Doğrusu nedir, sevda nasıldır, neye benzer bunların hiçbiri bende yok. Doğru kadın var mı? Bunu da bilmiyorum. Ya da bir kadınla mutlu bir yaşam olası mıdır? Ya da başkaca bir sürü soru.. Sevda üzerine onca düşünmeme, beni geçelim edebiyatın ürettiklerine rağmen bi şeyler söylemeye bile kalksanız; söyleyeceğiniz şeyler sonunda, hep bir soru kalacaktır. (Kanımca bu çoğu zaman güzel bi şeydir.)

Belki de sorulardır bizi rahatsız eden şeyler. Biraz rahatsızlık herkes için iyi olsa da; cevaplanamayacak bir soru ızdırap vericidir. Geleceğe yöneltilmiş sorularda, özne ya da nesne karmakarışıkdır. Kimlerle tanışacağını, hangi durumlarda ne karara varacağını bilmez insan. Yine de bir umut vardır cevaplar için. Ama geçmişde sorular kesin ve çetrefillidir; bazen cevabı yoktur hatta. Hele de sevda varsa işin içinde, hele de bir çeşit yaşanmamışlıksa, hiç denenmemiş bir şeyse bu. “Ya O'ysa” diye geçirir insan içinden. 40'ında ya da 50'sinde, evliyken ya da bekarken, mutluyken ya da mutsuzken. Ya O'ysa.. Yine de Turgut Uyar'ın şu dizesini hatırlıyorum hemen “her insan bir uyumsuzluktur, ölü olmadıkça.” Hatırlıyorum, hatırlamasına da; sorular kalıyor. Hep de kalacak belki.. “Bazı şeyleri atlatamamak, her şeyi atlamaktan iyidir” diyorum; biraz da gülümseyerek.

Evrim, Bilgelik, Doğaya Dönmek ve Merak Üzerine Ortaya Karışık

Nasıl olduğunu merak ediyorum. Her şey nasıl başladı? Belki de hep böyleydi. Gerçeği aramanın, gerçeğin kendisinden daha değerli olmadığını kim iddia edebilir? Bu soruya
maalesef verecek bir yanıtım var: ÇOĞUNLUK.

Bu soruya bu yanıtı verirken, dahil olmaktan çekindiğim o kadar çok azınlık (belki de büyük resimde çoğunluk) var ki.. Hayata depresyon hırkalarıyla bakan ve kendisini özel zanneden ya da içinde yaşadığı kültürden habersiz, söz gelimi şarap ve fülarla kendini tarifleyen ya da... Bu liste uzar gider. Bense oldukça sade biriyim. Denebilir ki çoğunluğa dahilim. Velhasıl entellektüel (iki "l"'yle yazmaktan hoşlanıyorum) insan, ben senden değilim.

Bu kısa ve belki de gereksiz (yazılanlarda bir gereklilik aranmamaktadır) açıklamadan sonra devam edelim. Ateşi bulan, onu isimlendiren, böylelikle doğadan enerji elde etmeye başlayan, doğanın en zeki, en yırtıcı, birçok doğal felaketten sağ kurtulmayı başarmış, nesillerce üremiş ve üredikçe doğayı daha iyi kullanmış, avını kilometrelerce takip edebilme, yiyemediği kadar büyük avları kurutup saklama, depolama, eğitim, barınma, göç, doğadan korunmak için silah, yeni nesillere bilgiyi aktarmak için yazı,sayılar, hesaplama, matematik, savaş, daha çok savaş, sosyal ve ekonomik sınıflandırma, fuhuş, televizyon, bilgisayar, asansör, daha çok fuhuş, cep telefonu, görüntülü cep telefonu, navigasyonlu cep telefonu, atlayan top oyunlu cep telefonu, çöp, yağ, göbek, selülit, daha çok yemek, daha çok selülit, hamburger, silah, silah, çikolatalı sufle, pankek, altın
günü, düğünde sıkılan tabanca ve tükendiğim için değil sıkıldığım için yazamayacağım binlercesi.

Biran için insan olduğumu unutmak istiyorum. Belgesellerdeki o karizmatik ses tonuyla bana bir canlı anlatılıyor. Hani o, hayran hayran; aslanların av taktiklerini, balinaların sosyal yaşamını izlediğimiz belgesellerden birinde, benden başka bir canlı; tarih öncesindeki, yerleşik yaşam öncesindeki insan anlatılıyor.

Ses:

"İnsan, doğadaki en iyi avcı. Gruplar halinde avlanıyor ve gruplar halinde yaşıyorlar. Yaşlı üyeler, artık ava çıkamayacak durumda. Ancak bu canlıların inanılmaz iş bölümü onları eğitmen haline getirmiş. İşte bakın bir insan yavrusu taşları nasıl keskinleştireceğini öğreniyor. Az ötede ise genç erkekler ilk avlarına çıkacak."

Yine insan olduğumu unutuyorum. Ve belgesel bu kez 21.yy'da ki insan yaşamını anlatıyor.

Ses:

"İnsan, bugün doğaya karşı verdiği savaşı kazandı. Ama kazanırken doğanın içine etti. Şimdi ise kendi yaşamı tehdit altında. Bakın Ahmet, Ahmet doğadaki en tembel hayvan olabilir sadece coca cola, cips ve nutellayla besleniyor. Günde 12 saat plastik ve önünde cam olan aletten hareketli görüntüler izleyebilir. 9 gün evden çıkmayabilir. Ve aralıksız 56 saat bilgisayar'da oyun oynayabilir. Derken yaşadığı bölgede hemcinsleri birbirlerini bıçaklıyor. Ahmet doğruluyor zor adımlarla cama yönelip açık camı kapatıyor. Evet bu canlılar doğanın en meraksız hayvanları. Ahmet 1.74 boyunda ve 92 kilo. Halinden memnun gibi gözüküyor.

Osman. Toplumun bu bireyi 23 yaşında. Genelde insan ırkı 14 yaşında eşeyli üremeye hazır hale gelmesine rağmen, Osman evlilik dedikleri bir töreni bekliyor. Bu canlı kendisini doğuran dişi izin vermediği taktirde, herhangi bir eylemi gerçekleştirememekte. Ayrıca Osman kendi ırkından olanlarla iletişim kurmakta zorlanıyor. Günde 800 soruya kadar test dedikleri şeylerden çözebiliyor. Ortalama bir integral sorusunu yarım dakikada yanıtlayabilen bu canlı, diğer çözdüğü sorulara benzemeyen bir soruyla karşılaştığında
nevrotik sayılabilecek davranışlar gösteriyor. Bunun yanında yorumlama yeteneği, bir maymunla kıyaslandığında hiç de fena değil.  
İlerki yaşlarında büyük bir işletmede CEO adı verilen bir mevkiye gelmek en büyük hayali. CEO'ların ne iş yaptığı ise bilim dünyası için halen bir sır. Osman gülümsüyor. Hayatı seviyor olmalı. Boş zamanlarında komik videolar izliyor. Ayrıca büyük ilgi toplayan başka bir insanın yaptığı; müziğe çok benzer şeye bayılıyor. Justin Bieber'ın Love for Everyone şarkısı. Bu şarkıyı diğer insanlar da çok seviyor. Öyle ki onun klipleri dünya nüfusunun 10'da 1'i gibi bir oranla izleniyor. Bilim adamlarının çözemediği bir sır daha. Bu canlılar gerçekten çok aptal olmalı."

2009 yılında, 32.kez ÖSS'ye hazırlandığım dönem, boş vakitlerim belgesel izleyerek geçti. Belki de kafayı kırmam bu belgeseller yüzündendir, bilemiyorum. Bir gece Orka'ları anlatan bir belgeselden o kadar etkilendim ki. Belgesel bittiğinde, hani bir meslek dalı olsa, Ankara Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Orkalık Bölümü'ne  birincilikle falan girecektim. Orkalarda beni etkileyen şeyin ne olduğu merakımı cezbetti. Basit yaratıklar olmadıklarını öğrenmiştim. Karmaşık sosyal ilişki ağı, karmaşık iş bölümü, genç nesilleri
eğitme, olağanüstü av yetenekleri, bireyler arası iletişim, hiyerarşik olmayan bir klan yapısı. Zekanın bütün belirtileri bu canlılarda vardı. Birlikte avlanıyor ve avlarını paylaşıyorlardı. Sonra Freud'un şu sözü geldi aklıma, "Bireyin özgürlüğü uygarlığın getirisi değildir. Uygarlık yokken özgürlük çok daha fazlaydı." Orka olmak istemem benim için çok normaldi. Doğama, yalnız olmadığım, özgür olduğum bir yere dönme ihtiyacından daha doğal ne olabilirdi ki?

Sadelik ama asla basitlik değil. Bunu ilk duyduğum yer Edip Cansever'in yazılarından derlenen "Şiiri Şiirle Ölçmek" kitabıydı. Kendisi şiirde aradığı en temel özellik olarak bunu söylemişti. Daha sonra Einstein'ın bir öğüdünde "Her şeyi olabildiğince sade yapın, ama basit değil" sözüyle karşılaştım. Nedense bu söz, bana hep doğayı çağrıştırdı. Doğa gerçekten eşsiz bir sadeliğe sahip, ama basit olduğu söylenemez. Krishnamuri'nin sanat üzerine söylediklerinde günümüz insanının kaybettiği tutkuyu sanat eserlerinde aradığı
müzelere sergilere bu yüzden akın ettiği ve insanın bir nevi doğasını bulmaya çalıştığını söylediğini hatırlıyorum. Demek ki bu bana özgü değil. Demek ki insanların birçoğu farkında ya da bilinçsiz olarak doğasını arıyor. Buna ulaşmaya çalışıyor.

Hayır, hiçbir şey önermiyorum. Yalnızca doğama, o şekilde bir yaşam biçimine dönmek istiyor ve bunu belirtiyorum. Bunu yaparken, meraksız insana hiçbir tahammül göstermiyorum. Gerçekten bu meraksızlıktan, sabit fikriyattan ve insanların sürekli kalıplarla konuşmasından o kadar nefret ediyorum ki, insanları kalıplaştırmaktan hiç çekinmiyorum. "Başka bir toplumsal düzende" gibi, bir cümle de kurmayacağım. Sadece bu meraksızlığın varacağı boyutları merak ediyorum. Nasıl ve neden sorularını sıkça soran insanların, gizli saklı bir yerlerde olduklarını biliyorum. Diğerlerine ise "gerçekler" yetecek. Tek amacı ölmek olunan bir eylemde, bunca karmaşayı neden yaşadığımızın makul hiçbir açıklaması yok ve çok saçma. Ne kadar saçma olduğuna bir örnek verelim: günde 2 saati İstanbul trafiğinde geçen bir homo-sapiens'in 50 yıl boyunca buna katlandığı düşünülürse yaklaşık 4,2 yılı trafikte bekleyerek geçiyor. Homo'nun gerçekten sapiens olmadığını düşünüyorum.